Duyurular

Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun Amacı ve Kapsamı

1. Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun Amacı ve Kapsamı

-   Elektronik ticarete ilişkin esas ve usulleri düzenlemek,

-   Ticari iletişimi, hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıların sorumluluklarını, elektronik

İletişim araçlarıyla yapılan sözleşmeler ile elektronik ticarete ilişkin bilgi verme yükümlülüklerini ve uygulanacak yaptırımları düzenlemek olarak belirlenmiştir.

2. Kanunda Yer Alan Tanımlar

Elektronik ticaret: Fiziki olarak karşı karşıya gelmeksizin, elektronik ortamda gerçekleştirilen çevrim içi iktisadi ve ticari her türlü faaliyeti,

Ticari iletişim: Alan adları ve elektronik posta adresi dışında, mesleki veya ticari faaliyet kapsamında kazanç sağlamaya yönelik olarak elektronik ticarete ilişkin her türlü iletişimi,

Ticari elektronik ileti: Telefon, çağrı merkezleri, faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli iletileri,

Hizmet sağlayıcı: Elektronik ticaret faaliyetinde bulunan gerçek ya da tüzel kişileri,

Aracı hizmet sağlayıcı: Başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ve tüzel kişileri,

Bakanlık: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı olarak tanımlanmıştır.

3. Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcının Bilgi Verme Yükümlülüğü

Anılan Kanunun 3. maddesinde elektronik ticaret faaliyetinde, hizmet sağlayıcının bilgi verme yükümlülüğü düzenlenmiş ve bu madde uyarınca hizmet sağlayıcı elektronik iletişim araçlarıyla bu sözleşmenin yapılmasından önce;

• Alıcıların kolayca ulaşabileceği şekilde ve güncel olarak tanıtıcı bilgilerini,
• Sözleşmenin kurulabilmesi için izlenecek teknik adımlara ilişkin bilgileri,
• Sözleşme metninin sözleşmenin kurulmasından sonra, hizmet sağlayıcı tarafından saklanıp saklanmayacağı ile bu sözleşmeye alıcının daha sonra erişiminin mümkün olup olmayacağı ve bu erişimin ne kadar süreyle sağlanacağına ilişkin bilgileri,
• Veri girişindeki hataların açık ve anlaşılır bir şekilde belirlenmesine ve düzeltilmesine ilişkin teknik araçlara ilişkin bilgileri sunmakla,
• Uygulanan gizlilik kuralları ve varsa alternatif uyuşmazlık çözüm mekanizmalarına ilişkin bilgileri sunmakla yükümlü oldukları hüküm altına alınmış, ayrıca hizmet sağlayıcının, varsa mensubu olduğu meslek odası ile meslekle ilgili davranış kurallarını ve bunlara elektronik olarak ne şekilde ulaşılabileceğini belirtmekle, yine aynı madde uyarınca, hizmet sağlayıcının, sözleşme hükümlerinin ve genel işlem şartlarının alıcı tarafından saklanmasına imkân sağlamakla yükümlü kılınmıştır.
• Kanuna göre, tarafların tüketici olmadığı hallerde, taraflar bu yükümlülüklerin aksini kararlaştırabilirler ve bilgi verme yükümlülüğü münhasıran elektronik posta yoluyla veya benzeri bireysel iletişim araçlarıyla yapılan sözleşmelere uygulanmaz.

4. Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcının Siparişe İlişkin Yükümlülükleri

6563 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinde ise elektronik ticaret faaliyetinde hizmet sağlayıcının siparişe ilişkin yükümlülükleri düzenlenmiştir. Söz konusu maddeye göre bu yükümlülükler aşağıda sıralanmıştır.

Buna göre;

• Hizmet sağlayıcı siparişin onaylanması aşamasında ve ödeme bilgilerinin girilmesinden önce, ödeyeceği toplam bedel de dahil olmak üzere, sözleşmenim şartlarının alıcı tarafından açıkça görülmesini sağlamakla, hizmet sağlayıcı, alıcının siparişini aldığını gecikmeksizin elektronik iletişim araçlarıyla teyit etmekle,
• Hizmet sağlayıcı, sipariş verilmeden önce alıcıya, veri giriş hatalarını belirleyebilmesi ve düzeltebilmesi için uygun, etkili ve erişebilir teknik araçları sunmakla yükümlendirilmiştir.

5. Ticari Elektronik İleti Göndermenin Hukuki Çerçevesi

6563 sayılı Kanun ayrıca, ticari elektronik ileti göndermenin hukuki açıdan çerçevesinde düzenlenmiştir.

5.1. Ticari Elektronik İleti Gönderme Şartı

• Ticari elektronik ileti gönderme şartını düzenleyen Kanunun 6’ncı  maddesi uyarınca; ticari elektronik iletiler, alıcılara ancak önceden onayları alınmak kaydıyla gönderilebilecektir. Hizmet sağlayıcının, mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak, işletmesini tanıtmak ya da kutlama ve temenni gibi içeriklerle tanınırlığını artırmak amacıyla alıcıların elektronik iletişim adreslerine gönderdiği ticari elektronik iletiler için kendisi tarafından önceden onay alınır. Onay, reddetme hakkı kullanılıncaya kadar geçerlidir.

5.1.1. Onayın Alınma Şekli

• Onay, yazılı olarak veya her türlü elektronik iletişim aracıyla alınabilir. Onayda, alıcının ticari elektronik ileti gönderilmesini kabul ettiğine dair olumlu irade beyanı, adı ve soyadı ile elektronik iletişim adresi yer alır.
• Fiziki ortamda alınan onayda, onayı verenin imzası aranır.
• Onayın elektronik ortamda alınması durumunda, onayın alındığı bilgisi, reddetme imkânı da tanınmak suretiyle, alıcının elektronik iletişim adresine aynı gün içinde iletilir.
• Alıcının elektronik iletişim adresine ticari elektronik ileti gönderilerek onay talebinde bulunulamaz.
• Onay; abonelik, satış ve üyelik sözleşmesi gibi bir sözleşmenin içeriğine dahil edilerek alınıyorsa sözleşmenin sonunda, olumlu irade beyanından veya imzadan önce, ticari elektronik ileti kenar başlığı altında, reddetme imkanı da tanınarak en az on iki punto ile yazılarak alınır.
• Acentelik, özel yetkili işletme ya da bayilik sözleşmesindeki taraflardan birine verilen onay; bu sözleşmeye konu mal, hizmet veya marka ile sınırlı olarak sözleşmenin diğer tarafı için de verilmiş kabul edilir.
• Hizmet sağlayıcı aldığı onayı, kendi mal veya hizmetleri ile birlikte olmak kaydıyla promosyon olarak sunulan mal ve hizmetler için de kullanabilir. Ancak bu promosyon ilişkisinin bir sözleşmeye bağlı olma şartı aranır.
• Onay metninde, olumlu irade beyanı önceden seçilmiş olarak yer alamaz.
• Hizmet sağlayıcı, alıcıdan ticari elektronik ileti onayı vermesini, sunduğu mal ve hizmetin temini için ön şart olarak ileri süremez.
• Onayın alındığına ilişkin ispat yükümlülüğü hizmet sağlayıcıya aittir.

5.2. Onay Gerektirmeyen Durumlar

• Alıcının kendisiyle iletişime geçilmesi amacıyla iletişim bilgilerini vermesi hâlinde, temin edilen mal veya hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik ticari elektronik iletiler için ayrıca onay alınmaz.
• Devam eden abonelik, üyelik veya ortaklık durumu ile tahsilat, borç hatırlatma, bilgi güncelleme, satın alma ve teslimat veya benzeri durumlara ilişkin bildirimleri içeren iletiler ile hizmet sağlayıcıya ilgili mevzuatla getirilen bilgi verme yükümlülüğü durumlarında önceden onay alma zorunluluğu aranmaz. Ancak bu tür bildirimlerde herhangi bir mal veya hizmet özendirilemez veya bunların tanıtımı yapılamaz.
• Tacir veya esnaf olan alıcıların elektronik iletişim adreslerine gönderilen ticari elektronik iletiler için önceden onay alınması zorunlu değildir. Ancak tacir ve esnafların Kanunun 9 uncu maddesinde yer alan reddetme hakkını kullanması halinde onayları alınmadan ticari elektronik ileti gönderilemez.
• Sermaye piyasasına ilişkin mevzuat uyarınca aracılık faaliyetinde bulunan şirketlerce müşterilerine bilgilendirme amaçlı gönderilen ticari elektronik iletiler için onay alınması zorunlu değildir.

5.3. Kanunun Kapsamı Dışında Tutulan Kurum ve Kuruluşlar

• 5/11/2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu kapsamındaki işletmecilerin abone ve kullanıcılarına; münhasıran kendi mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak ya da işletmesini tanıtmak amacıyla gönderdiği ticari elektronik iletilere,
• Vakıf üniversitelerinin öğrencilerine ve bunların velilerine gönderdiği iletilere,
• Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile kamuya yararlı dernekler ve vergi muafiyeti sağlanan vakıfların, kendilerine ait ticari işletmelerin faaliyetleriyle ilgili olarak üyelerine gönderdiği iletilere,
• 15/2/2011 tarihli ve 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun hükümlerine göre radyo ve televizyon yayıncılığı yapan kuruluşlarca, kamuoyunu bilgilendirmek ve eğitmek amacıyla yapılan yayın hizmetlerine ilişkin bilgilendirme iletilerine,
• Devlet, mahalli idareler ve diğer kamu tüzel kişilerinin kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla gönderdikleri iletilere,

5.4. Ticari Elektronik İletinin İçeriği

Kanunun 7'nci maddesi ile de ticari elektronik iletinin içeriğine ilişkin düzenleme yapılarak;

• Ticari elektronik iletinin içeriğinin, 6'ncı madde uyarınca alıcıdan  önceden alınan onaya uygun olması gerektiği,
• İletide, hizmet sağlayıcının tanınmasını sağlayan bilgiler ile haberleşmenin türüne bağlı olarak telefon numarası, faks numarası, kısa mesaj numarası ve elektronik posta adresi gibi erişilebilir durumdaki iletişim bilgilerinin yer alması gerektiği,
• İletide, haberleşmenin türüne bağlı olarak, iletinin konusu, amacı ve başkası adına yapılması hâlinde kimin adına yapıldığına ilişkin bilgilere de yer verilmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır.

5.5. Alıcının Ticari Elektronik İletiyi Reddetme Hakkı

Kanunun 8'nci maddesi ile alıcıya, gönderilen iletiyi reddetme hakkı tanınarak;

• Alıcıların diledikleri zaman, hiçbir gerekçe belirtmeksizin ticari elektronik iletileri almayı reddedebilecekleri,
• Hizmet sağlayıcının; ret bildiriminin, elektronik iletişim araçlarıyla kolay ve ücretsiz olarak iletilmesini sağlamakla ve gönderdiği iletide buna ilişkin gerekli bilgileri sunmakla yükümlü olduğu,
• Talebin ulaşmasını müteakip hizmet sağlayıcının üç iş günü içinde alıcıya elektronik ileti göndermeyi durdurması gerektiğine yer verilmiştir.

5.6. Aracı Hizmet Sağlayıcıların Yükümlülükleri

Kanunun 9'uncu maddesi ile aracı hizmet sağlayıcıların yükümlülükleri belirlenerek,

• Aracı hizmet sağlayıcıların, hizmet sundukları elektronik ortamı kullanan gerçek ve tüzel kişiler tarafından sağlanan içerikleri kontrol etmek, bu içerik ve içeriğe konu mal veya hizmetle ilgili hukuka aykırı bir faaliyetin ya da durumun söz konusu olup olmadığını araştırmakla yükümlü tutulmamıştır.

5.7. Kişisel Verilerin Korunması

• Kanunun 10 uncu maddesi ile hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcının, bu Kanun çerçevesinde yapmış olduğu işlemler nedeniyle elde ettiği kişisel verilerin saklanmasından ve güvenliğinden sorumlu olduğu, kişisel verileri ilgili kişinin onayı olmaksızın üçüncü kişilere iletemeyeceği ve başka amaçlarla kullanamayacağı hüküm altına alınmıştır.

6. Gümrük ve Ticaret Bakanlığının ve Bakanlık Denetim Elemanlarının Yetkisi

• Kanunun'11'inci maddesi ile Bakanlıkça görevlendirilen denetim elemanlarına, bu Kanun kapsamında Bakanlık yetkisine giren hususlarla ilgili olarak her türlü bilgi, belge ve defterleri istemeye, bunları incelemeye ve örneklerini almaya, ilgililerden yazılı ve sözlü bilgi almaya yetkili kılınmıştır.

7. Mevcut Veri Tabanlarının Kullanımı

6563 sayılı Kanuna dayanılarak çıkarılan ve 15 Temmuz 2015 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce, ticari elektronik ileti gönderilmesi amacıyla alıcının açık irade beyanını içerecek şekilde alınan onaylar geçerli kabul edilmekle birlikte,

- Kanunun yürürlük tarihinden önce, hizmet sağlayıcı ve alıcı arasında doğrudan mal veya hizmet teminine yönelik işlemler sırasında alıcının elektronik iletişim adresini vermesi ile oluşturulan veri tabanlarının onaylı olduğu kabul edilir. Bu şekilde verildiği kabul edilen onay; acente, özel yetkili ya da bayi işletme için verilmiş ise sözleşmenin diğer tarafı için de verilmiş kabul edileceği,

- Onay verdiği kabul edilen alıcıya, bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra, reddetme hakkı da tanınarak gönderilen ilk ticari elektronik iletide, gönderene ait veri tabanında kayıtlı olduğuna dair bilgiye yer verileceği hükümleri yer almaktadır.

- Bu maddede düzenlenen hususlara ilişkin ispat yükümlülüğü ticari elektronik iletiyi gönderene aittir.

8. Ticari Elektronik Şikâyet Sistemi

• Kanuna aykırı faaliyetin söz konusu olduğunun iddia edilmesi halinde, şikâyet başvuruları, elektronik ortamda e-Devlet kapısı (www.turkiye.gov.tr) veya Gümrük ve Ticaret Bakanlığının (www.gtb.gov.tr) internet sitesi üzerinden veyahut yazılı olarak şikâyetçinin ikametgâhının bulunduğu yerdeki Ticaret İl Müdürlüğüne yapılmaktadır.

9. İdari Yaptırımlar/Cezalar

6563 sayılı Kanun'un 12'nci maddesi ile de Kanuna aykırı hareket edilmesi halinde uygulanacak yaptırımlar belirlenmiş ve 1'inci fıkrasının;

1. bendi uyarınca,

• Kanunun 3'üncü maddesinde yer alan; Hizmet sağlayıcının, elektronik iletişim araçlarıyla bir sözleşmenin yapılmasından önce; alıcıların kolayca ulaşabileceği şekilde ve güncel olarak tanıtıcı bilgilerinin, sözleşmenin kurulabilmesi için izlenecek teknik adımlara ilişkin bilgilerin, sözleşme metninin sözleşmenin kurulmasından sonra, hizmet sağlayıcı tarafından saklanıp saklanmayacağı ile bu sözleşmeye alıcının daha sonra erişiminin mümkün olup olmayacağı ve bu erişimin ne kadar süreyle sağlanacağına ilişkin bilgilerin, veri girişindeki hataların açık ve anlaşılır bir şekilde belirlenmesine ve düzeltilmesine ilişkin teknik araçlara ilişkin bilgilerin, uygulanan gizlilik kuralları ve varsa alternatif uyuşmazlık çözüm mekanizmalarına ilişkin bilgilerin bulunmaması halinde ve hizmet sağlayıcı, varsa mensubu olduğu meslek odası ile meslekle ilgili davranış kurallarını ve bunlara elektronik olarak ne şekilde ulaşılabileceğini belirtmemesi halinde;
• Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen, hizmet sağlayıcının, siparişin onaylanması aşamasında ve ödeme bilgilerinin girilmesinden önce, ödeyeceği toplam bedel de dâhil olmak üzere, sözleşmenin şartlarının alıcı tarafından açıkça görülmesini sağlamaması halinde;
• 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan ticari elektronik iletinin alıcının önceden onayı alınmadan gönderilmesi halinde;
• 7 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan, ticari elektronik iletinin içeriğinin, alıcıdan alınan onaya uygun olmaması halinde bin Türk lirasından beş bin Türk lirasına kadar

1. bendi uyarınca,

• 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendindeki, hizmet sağlayıcının, alıcının siparişini aldığını gecikmeksizin elektronik iletişim araçlarıyla teyit etmemesi halinde veya hizmet sağlayıcının, sipariş verilmeden önce alıcıya, veri giriş hatalarını belirleyebilmesi ve düzeltebilmesi için uygun, etkili ve erişilebilir teknik araçları sunmaması halinde;
• 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendindeki; ticari iletişimin ve bu iletişimin adına yapıldığı gerçek ya da tüzel kişinin açıkça belirlenebilir olmasını sağlayan bilgiler sunulmaması halinde, 
• 7 nci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarındaki, İletide, hizmet sağlayıcının tanınmasını sağlayan bilgiler ile haberleşmenin türüne bağlı olarak telefon numarası, faks numarası, kısa mesaj numarası ve elektronik posta adresi gibi erişilebilir durumdaki iletişim bilgileri yer almaması ve iletide, haberleşmenin türüne bağlı olarak, iletinin konusu, amacı ve başkası adına yapılması hâlinde kimin adına yapıldığına ilişkin bilgilere de yer verilmesi halinde bin Türk lirasından on bin Türk lirasına kadar

1. bendi uyarınca,

• 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendindeki, İndirim ve hediye gibi promosyonlar ile promosyon amaçlı yarışma veya oyunların bu niteliği açıkça belirlenememesi, bunlara katılımın ve bunlardan faydalanmanın şartlarına kolayca ulaşılamaması ve bu şartların açık ve şüpheye yer bırakmayacak şekilde anlaşılır olmaması halinde,
• 8 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarındaki, hizmet sağlayıcının ret bildiriminin, elektronik iletişim araçlarıyla kolay ve ücretsiz olarak iletilmesini sağlamaması ve gönderdiği iletide buna ilişkin gerekli bilgileri sunmaması, talebin ulaşmasını müteakip hizmet sağlayıcının üç iş günü içinde alıcıya elektronik ileti göndermeyi durdurmadığı hallerde, iki bin Türk lirasından on beşbin Türk lirasına kadar,

ç) bendi uyarınca,

• 11 inci maddesinin ikinci fıkrasındaki Bakanlıkça görevlendirilen denetim elemanları, bu Kanun kapsamında Bakanlık yetkisine giren hususlarla ilgili olarak her türlü bilgi, belge ve defterleri istemeye, bunları incelemeye ve örneklerini almaya, ilgililerden yazılı ve sözlü bilgi almaya yetkili olup ilgililer istenilen bilgi, belge ve defterler ile elektronik kayıtlarını, bunların örneklerini noksansız ve gerçeğe uygun olarak vermek, yazılı ve sözlü bilgi taleplerini karşılamak ve her türlü yardım ve kolaylığı göstermemesi halinde iki bin Türk lirasından beş bin Türk lirasına kadar idari para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır.
• Yine aynı Kanunun 12. maddesi uyarınca bir defada birden fazla kimseye 6 ncı maddenin birinci fıkrasına aykırı olarak alıcının önceden onayının alınmaksızın ileti gönderilmesi hâlinde, birinci fıkranın (a) bendinde öngörülen idari para cezasının on katına kadar artırılarak uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

10. Sonuç

1- 6563 Kanun kapsamında olan kurum kuruluşların, alıcının önceden onayını almaksızın mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak, işletmesini tanıtmak ve/veya işletmesini tanıtmak ya da kutlama ve temenni gibi içeriklerle tanınırlığını artırmak amacıyla ticari elektronik ileti gönderilmemesi,

2-  Ticari elektronik ileti gönderilmesine ilişkin onayın, 6563 sayılı Kanun ve aynı Kanuna dayanılarak çıkarılan ticari iletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelikte öngörüldüğü şekilde alınması,

3- Ticari elektronik İletide, hizmet sağlayıcının tanınmasını sağlayan bilgiler ile haberleşmenin türüne bağlı olarak telefon numarası, faks numarası, kısa mesaj numarası ve elektronik posta adresi gibi erişilebilir durumdaki iletişim bilgilerin; iletide, haberleşmenin türüne bağlı olarak, iletinin konusu, amacı ve başkası adına yapılması hâlinde kimin adına yapıldığına ilişkin bilgilere de yer verilmesi,

4- Hizmet sağlayıcının iletide, ret bildiriminin, elektronik iletişim araçlarıyla kolay ve ücretsiz olarak iletilmesini sağlamakla ve gönderdiği iletide buna ilişkin gerekli bilgileri sunmakla yükümlü olduğu, ret talebinin hizmet sağlayıcıya/aracı hizmet sağlayıcıya ulaşmasını müteakip hizmet sağlayıcı üç iş günü içinde alıcıya elektronik ileti göndermeyi durdurulması,

5- Bu Kanun çerçevesinde yapılan işlemler nedeniyle elde edilen kişisel verilerin saklanmasından ve güvenliğinden sorumlu olunduğu, kişisel verilerin ilgili kişinin onayı olmaksızın üçüncü kişilere iletilmemesi ve başka amaçlarla kullanılmaması,

6- Bakanlıkça görevlendirilen denetim elemanlarına gerekli yardım ve kolaylığın sağlanması,

7- Şikâyet konusu işlemlerde ispat yükümlülüğünün hizmet sağlayıcıya ve/veya aracı hizmet sağlayıcıya ait olduğu,

8- Elektronik ticarette Hizmet Sağlayıcının Bilgi Verme Yükümlülüğü ve Siparişe İlişkin Yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirilmesi,

9- Yukarıda belirtilen hususlarla birlikte 6563 sayılı Kanun ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılan Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edilmesi halinde idari  para cezası ile karşılaşılacağının göz önünde bulundurularak faaliyet gösterilmesi gerekmektedir.